ΑΘΑΝΑΤΟΣ ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ ΤΙΠΟΤΑ

                 Ο Παύλος Μελάς αποτελεί αναμφίβολα το σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα, για τον οποίο και θυσιάστηκε, αφυπνίζοντας με αυτή του τη θυσία το κράτος των Αθηνών, που έως τότε παρακολουθούσε μουδιασμένο τους αγώνες των Μακεδόνων για ελευθερία. Στις αρχές του 20ού αιώνα γίνεται ένα από τα πρώτα μέλη του Μακεδονικού Κομιτάτου και εισχωρεί για πρώτη φορά μυστικά στη Μακεδονία με τους συντρόφους, για να ενημερωθεί για την κατάσταση. Ακολουθεί μια δεύτερη 20ήμερη αποστολή τον Ιούλιο του ίδιου έτους, κατά την οποία δρα με το όνομα Πέτρος Δέδες. Η τρίτη φορά, ωστόσο, που ο Παύλος Μελάς πατάει τη μακεδονική γη έμελλε να είναι και η τελευταία. Έχοντας πλέον δικτυωθεί και οριστεί ως αρχηγός του αγώνα, περνάει τα σύνορα στις 27 Αυγούστου του 1904, επικεφαλής σώματος 35 ανδρών αποτελούμενου από Μακεδόνες, Κρήτες και Μανιάτες. Αναλαμβάνει την αρχηγία και δρα υπό το ψευδώνυμο καπετάν Μίκης Ζέζας, που αποτελεί σύνθεση των ονομάτων των παιδιών του. Ο ίδιος, παρά το μένος Οθωμανών και Βουλγάρων, συνεχίζει να αποδεκατίζει τις βουλγαρικές ομάδες των κομιτατζήδων, αναπτερώνοντας το ηθικό και το πατριωτικό φρόνημα των τρομοκρατούμενων πληθυσμών μας, από τους εξαρχικούς του βουλγαρικού κομιτάτου. Σ΄αυτή την μακρά και δύσβατη πορεία του θα αντιμετωπίσει πλήθος εμποδίων, που καθιστούν τον αγώνα δύσκολο. Μα το ηθικό του δε κάμπτεται, βρίσκει το κουράγιο και τη δύναμη να συνεχίσει, καθώς αναλογίζεται την ευθύνη του απέναντι στο έθνος και την ελπίδα της απελευθέρωσης της Μακεδονίας να πραγματώνεται. Οι επιστολές και οι προσωπικές καταγραφές του Παύλου Μελά κατά την πολυτάραχη παρουσία του στην Μακεδονία, για να οργανώσει την άμυνα των πληθυσμών μας κατά των κομιτατζήδων είναι συγκλονιστικές. Στις 13 Οκτωβρίου του ίδιου έτους και ενώ βρισκόταν στο χωριό Στάτιστα (σημερινός Μελάς), έπειτα από προδοσία της βουλγαρικής συμμορίας του Μήτρου Βλάχου, περικυκλώνεται από τουρκικό απόσπασμα 150 ανδρών. Ακολουθεί σφοδρή και άνιση μάχη κατά τη διάρκεια της οποίας, το εχθρικό βόλι σημαδεύει θανάσιμα τον Παύλο και τον περνά ήρωα στην αιωνιότητα. Το άγγελμα του θανάτου του παλικαριού που είχε θυσιάσει όλες τις ανέσεις της μεγαλοαστικής καταγωγής του, για να προσφέρει στην εθνική υπόθεση της απελευθέρωσης της Μακεδονίας, η οποία στέναζε από τον τουρκικό και βουλγάρικο ζυγό προξένησε ρίγη συγκίνησης, σε όλη την Ελλάδα. Ο Παύλος Μελάς αναγορεύτηκε στην συνείδηση όλων των ελλήνων, ως πρότυπο αυτοθυσίας, ηρωισμού και ανιδιοτελούς πατριωτισμού. Αιωνία του η μνήμη
Α Θ Α Ν Α Τ Ο Σ